Ο Άγιος Φανούριος ο Μεγαλομάρτυς και Νεοφανής τιμάται
από την Εκκλησία μας στις 27 Αυγούστου.
Η Ανεύρεση της Εικόνας
Τον καιρό πού οι
Αγαρηνοί κατέλαβαν την νήσο Ρόδο θέλησαν να οχυρώσουν και πάλι το όμορφο νησί
και να ξαναφτιάξουν τα τείχη της πόλης, τα όποια είχαν καταστραφεί σε πολλά
σημεία από τις αλλεπάλληλες πολεμικές συγκρούσεις.
Προς το νότιο μέρος του φρουρίου της πόλης πού ήτο και
κατεστραμμένο υπήρχαν πολλά μισογκρεμισμένα σπίτια και προς τα εκεί εστράφησαν
οι κατακτηταί να πάρουν πέτρες για τις ανάγκες του φρουρίου. Πήραν λοιπόν μαζί
τους και πολλούς χριστιανούς, σαν εργάτες και άρχισαν να σκάβουν τα ερείπια.
Εκεί μέσα ανακάλυψαν καταπλακωμένη μια ωραιοτάτη εκκλησία και πλήθος εικόνων,
πού ήσαν όμως πολύ κατεστραμμένες και δεν μπορούσε κάνεις να διακρίνει
λεπτομέρειες, παραστάσεις ή γράμματα.
Ξαφνικά όμως καθώς
σκάλιζαν οι εργάτες μέσα στο ναό βρήκαν μια θαυμάσια, ολοκάθαρη και άφθαρτη
εικόνα, πού έμοιαζε σαν να είχε αγιογραφηθεί την ίδια ημέρα. Και αυτό είναι μια
πρόσθετη απόδειξη ότι η ανεύρεση δεν ήταν τυχαία αλλά δωρεά του Θεού. Η Εικόνα
έγραφε επάνω «Άγιος Φανούριος».
Στρατιωτικός και ομολογητής Χριστού
Ας εκθέσουμε λοιπόν το Συναξάρι του αγίου Φανουρίου, όπως συνάγεται
από τις παραστάσεις της εικόνας του:
Στα πλαίσια, φαίνεται, ενός από τους πολλούς διωγμούς των
Ρωμαίων αυτοκρατόρων κατά των χριστιανών, συνελήφθη και ο στρατιωτικός Φανούριος
με την κατηγορία ότι δεν σέβεται και δεν θυσιάζει στους θεούς πού επέβαλε το
τότε καθεστώς. Οδηγήθηκε για το λόγο αυτό ενώπιον του αρμόδιου δικαστή, ο
οποίος τον υπέβαλε σε σχετική ανάκριση.
Ο Φανούριος ομολόγησε τη χριστιανική του πίστη. Αρνήθηκε να
προσφέρει θυσία στους ειδωλολατρικούς θεούς και διακήρυξε αφοσίωση στον μόνο
αληθινό Θεό.
Αφού ο δικαστής ανακριτής είδε την εμμονή του αγίου στην
πίστη του, κατά την τακτική πού ακολουθούσαν την εποχή των διωγμών, παρέδωσε το
χριστιανό ομολογητή σε δήμιους για να τον «συνετίσουν». Πρώτο μαρτύριο ήταν
κατά την εικονογραφική παράσταση το χτύπημα της κεφαλής του αγίου Φανουρίου με
πέτρες εκ μέρους των δημίων. Το υπέμεινε χωρίς διαμαρτυρίες και γογγυσμούς, για
τη δόξα του ονόματος του Κυρίου.
Η οδός των μαρτυρίων
Διαπιστώνοντας ο
δικαστής ότι όχι μόνο δεν κάμπτεται ο γενναίος αθλητής του Χριστού στην πρώτη
αυτή δοκιμασία, αλλά με παρρησία υπομένει, δοξολογώντας τον Κύριο και Θεό του,
δίνει εντολή να συνεχιστούν τα μαρτύρια με πιο άγριο τρόπο. Και σ’ αυτό ήταν
εξασκημένοι και έμπειροι οι βασανιστές των αγίων της Πίστεως. Σύμφωνα λοιπόν με
τις υπόλοιπες παραστάσεις της εικόνας πού βρέθηκε, ακολούθησαν τα έξης, στη
μακρά οδό του μαρτυρίου του αγίου Φανουρίου:
Τον ρίχνουν καταγής και τον χτυπούν με ξύλα, μαστίγια και
ρόπαλα, ενώ ο μεγαλομάρτυς τα αντιμετωπίζει ημίγυμνος με καρτερία, χωρίς φωνές
και ικεσίες να τον λυπηθούν.
Η γαλήνη είναι
αποτυπωμένη στο πρόσωπο του. Και η ψυχή του ασφαλώς θα βρίσκεται κοντά στον
αρχηγό της πίστεως και τελειωτή Ιησού.
Στην επόμενη παράσταση εμφανίζεται να τον έχουν κλεισμένο
στη φυλακή. Όχι όμως σε ησυχία. Διότι δύο από τους φρουρούς της τον έχουν ξαπλώσει
και ξεσχίζουν το σώμα του με ειδικά σιδερένια νύχια. Αυτό ήταν ένα αυτό τα
συνηθισμένα μαρτύρια στα οποία υπέβαλαν κατά την περίοδο των διωγμών τους
χριστιανούς. Και αφού τους ξέσχιζαν τις σάρκες, έριχναν στις πληγές καυτό λάδι
ή αλάτι, ή τις έκαιγαν με αναμμένες λαμπάδες, προκαλώντας αφόρητους πόνους και
προσπαθώντας να κάμψουν την πίστη των χριστιανών.
Μετά από το μαρτύριο
τούτο αφέθηκε για λίγο ο άγιος στη φυλακή, προφανώς για να ξανασκεφθεί όχι μόνο
τις απειλές του δικαστή αλλά και τις υποσχέσεις του.
Η υπομονή του αγίου στα μαρτύρια εξαγρίωνε όλο και
περισσότερο το δικαστή, αλλά και τους δήμιους του. Και από τα ελαφρότερα τον
υπέβαλαν σε πλέον επώδυνα βασανιστήρια, ελπίζοντας ότι στο τέλος θα δειλιάσει,
θα σκεφτεί τη νεότητά του, θα καμφθεί το φρόνημά του και θα απαρνηθεί τη
χριστιανική του ιδιότητα, για να κερδίσει τη ζωή του. Έτσι τον υπέβαλαν στο
μαρτύριο του τροχού. Τον έδεσαν δηλαδή ημίγυμνο σ’ ένα μάγκανο (τροχό) με
καρφιά, ενώ και στο έδαφος είχαν τοποθετήσει αιχμηρά σίδερα πού εξείχαν προς τα
πάνω. Καθώς λοιπόν γύριζαν το μάγκανο αυτό, ξεσχίζονταν οι σάρκες του μάρτυρα,
τόσο από κάτω όσο και από τα καρφιά του τροχού. Αλλά ούτε και το φρικτό αυτό
μαρτύριο τον λύγισε.
Έτσι προχώρησαν στο επόμενο, όπως απεικονίζεται στην ένατη
κατά σειράν παράσταση: Τον έριξαν σε βαθύ λάκκο, μες στον οποίο υπήρχαν
αγριεμένα και νηστικά θηρία, με σκοπό να τον κατασπαράξουν. Αλλ’ ώ του
θαύματος! Η προστασία και χάρη του Θεού δεν επέτρεψε στα θηρία να επιτεθούν
στον μάρτυρα του Κυρίου. Τού φέρθηκαν σα να ήταν εξημερωμένα, προκαλώντας το
θαυμασμό και την απορία των δημίων και του ίδιου του δικαστή.
Ο φανατισμός τους όμως
ήταν τόσο ανεξέλεγκτος, πού αντί να προβληματιστούν και να ενδιαφερθούν για την
όντως αλήθεια της χριστιανικής πίστεως, συνέχισαν το βασανισμό του αγίου
Φανουρίου. Με νέο μαρτύριο: Τον ξάπλωσαν στη γη και έβαλαν πάνω στο
εξασθενημένο από τα σκληρά βασανιστήρια σώμα του βαριά πέτρα, πιστεύοντας πώς
αυτό θα έθετε τέρμα στη ζωή του. Και πάλι απατήθηκαν, αφού ο Ιησούς Χριστός,
στον οποίο δεν έπαψε ο μάρτυς να προσεύχεται, τον προστάτεψε, δίνοντάς του
αντοχή και δύναμη για να σηκώσει τη βαριά πέτρα.
Τότε ο
δικαστής κάνει μία τελευταία, απεγνωσμένη προσπάθεια, πού παριστάνεται στην
ενδέκατη ένθετη εικόνα: Δίνει εντολή και οδηγείται ο άγιος Φανούριος δεμένος
μπροστά σε ειδωλολατρικό βωμό, παρακινείται δε για ύστατη φορά να θυσιάσει.
Πλην μάταιος ο κόπος. Έπειτα από τόσα μαρτύρια και πίεση, στην οποία
ανταπεξήλθε με καρτερία και ηρωισμό, πού μόνο στους γενναίους αθλητές της
πίστεως συναντά κανείς, ήταν αδύνατο πλέον να προδώσει τον Κύριο και Θεό του
για χάρη ειδώλων που ήταν «έργα χειρών ανθρώπων». Με κατηγορηματικό τρόπο
αρνήθηκε να θυσιάσει. Στην παράσταση εμφανίζεται να κρατά αναμμένα κάρβουνα. Θα
του ήταν αρκετό να τα βάλει με θυμίαμα στο βωμό και να θεωρηθεί έτσι ότι
προσφέρει θυσία. Όμως προτίμησε να καίγονται οι παλάμες του!
Η τελείωση του
Ήταν πλέον φανερό ότι ο άγιος Φανούριος δεν επρόκειτο να
ενδώσει σε κανένα από τα βασανιστήρια πού είχε επινοήσει η κρατική εξουσία και
εκτελούσαν με ιδιαίτερη
βαναυσότητα οι δήμιοι. Το είχε ο άγιος αποδείξει με το
θάρρος της ομολογίας, με την καρτερία, με την προσευχή, με την αποφασιστικότητά
του να υπομείνει ως το τέλος για τη δόξα του Χριστού.
Απογοητευμένος και συνάμα οργισμένος ο δικαστής από την
αποτυχία του να μεταστρέψει τον άγιο Φανούριο και να τον φέρει ατούς κόλπους
των ειδωλολατρών, έβγαλε την τελεσίδικη απόφασή του: Να θανατωθεί ο χριστιανός
νέος διά της πυράς! Και την τελική αυτή σκηνή αναπαριστά η δωδέκατη κατά σειράν
ένθετη εικόνα: Ανάβουν οι δήμιοι δυνατή φωτιά σ’ ένα καμίνι και ρίχνουν μέσα
του τον μάρτυρα του Χριστού. Κι ενώ οι φλόγες κατατρώγουν τις σάρκες του,
εκείνος γαλήνιος, με τα χέρια υψωμένα σε στάση προσευχής, ευχαριστεί τον Κύριο
γιατί τον αξίωσε να μαρτυρήσει για το όνομά Του και παραδίδει την αγιασμένη
ψυχή του σ’ Αυτόν, για να την κατατάξει στο ουράνιο τάγμα του «νέφους των
μαρτύρων».
Η αναστήλωση του ναού του
Αφού βρέθηκε η εικόνα, ο καλός εκείνος ποιμένας και
αρχιερέας του Θεού, ο Νείλος, πήγε στον ηγεμόνα της Ρόδου και ζήτησε την άδεια
να ξαναχτίσει τον ερειπωμένο ναό, στον οποίο κατά την ανασκαφή είχε βρεθεί η
εικόνα του αγίου. Ο ηγεμόνας αρχικά δεν έκανε δεκτό το αίτημα. Μπροστά όμως
στην επιμονή του Νείλου υποχώρησε και έδωσε την συγκατάθεσή του. Τότε ο
αρχιερέας ανήγειρε και πάλι τον ιερό εκείνο ναό.
Ο σωζόμενος σήμερα ναΐσκος είναι βυζαντινός, πού επί
τουρκοκρατίας είχε μετατραπεί σε τζαμί, γνωστό με το όνομα Πιαλεντίν, προς
τιμήν ομώνυμου πασά.
Σύμφωνα, τέλος, με Κώδικα (άριθμ. 1190) της Βιβλιοθήκης του
Βατικανού, φερμένο από τους Ιππότες, στη Ρόδο υπήρχε την εποχή τους και Μοναστήρι
αφιερωμένο στη μνήμη του μεγάλο μάρτυρος αγίου Φανουρίου.
Τό Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Ἦχος δ΄.
Οὐράνιον ἐφύμνιον ἐν γῆ τελεῖται λαμπρῶς, ἐπίγειον πανήγυριν
νῦν ἑορτάζει φαιδρῶς, Ἀγγέλων πολίτευμα, ἄνωθεν ὑμνωδίαις, εὐφημούσι τούς ἄθλους,
κατωθεν Ἐκκλησία, οὐράνιον
δόξαν ἤν εὖρες πόνοις καί ἄθλοις τοῖς σοῖς, Φανούριε ἔνδοξε.
Πηγή: http://xristianos.gr/